زعفران در پیچ و خم صادرات
دنیای‌اقتصاد: زعفران یکی از کالاهای خاص ایرانی است که از گذشته دارای مزیت صادراتی بوده است. بنا بر آمار گمرک در ۸ ماه نخست امسال، بیش از ۱۹۲ تن زعفران ایران به ارزش ۱۱۷ میلیون و ۵۱۱ هزار دلار به ۵۳کشور دنیا صادر شده است. هنگ‌کنگ، اسپانیا، امارات‌متحده عربی، افغانستان و چین به ترتیب ۵ کشور اول و عمان، کویت، قطر، ماکائو و تایوان، کشورهای ششم تا دهم خریدار زعفران ایرانی در سه فصل ابتدایی سال بودند. با این حال هم در تولید زعفران و هم در صادرات این محصول ارزشمند چالش‌هایی پیش روی تولیدکنندگان وجود دارد. شرکت «ویرامان» یکی از شرکت‌های فعال در صادرات زعفران است؛ مدیرعامل شرکت «ویرامان» طی گفت‌وگویی با دنیای اقتصاد به چالش‌های اساسی صادرات زعفران پرداخته است.
محمد رضا میسمی با اشاره به کمبود آب در کشور گفت: تولید زعفران در مقایسه با محصولات دیگر سطح زیر کشت به آب کمی نیاز دارد و به همین دلیل تولید این محصول در حال توسعه است و علاوه بر استان‌های خراسان در استان‌های دیگر نیز رو به رشد است.
وی در حالی که تبلیغات زعفران در کشورها و قاره‌های دیگر را بیشتر از ایران دانست، افزود: با اینکه این تبلیغات باید فرصت ورود به بازارهای جدید را فراهم کند، اما هر سال تولید این محصول بیشتر از مصرف بوده و حجم قابل توجهی زعفران مصرف نشده در بازار باقی می‌ماند. وی با اشاره به قاچاق زعفران ایرانی به افغانستان گفت: به دلیل تعرفه بالایی که برای زعفران ایرانی و در مقابل تعرفه پایینی که برای زعفران افغانی از سوی گمرک هند در نظر گرفته شده متاسفانه زعفران ایرانی به افغانستان قاچاق شده و از آنجا به هند فرستاده می‌شود. بنابراین رایزنی و توافق تجاری ایران با هند ضروری است تا زعفران و پسته ایرانی به راحتی صادر شود.
میسمی در ادامه افزود: قیمت‌گذاری دستوری و ورود به عرصه خرید داخلی بعضی از تعاونی‌ها و مراکز در طول این چند سال نه تنها کمکی به صادرات زعفران نکرده، بلکه باعث سردرگمی کشاورزان در فروش داخلی نیز شده است.
وی با تاکید بر اینکه قیمت‌های داخلی زعفران و قیمت‌های پایه‌ای گمرک به هیچ عنوان همخوانی ندارند و لازم است که قیمت‌های پایه‌ای گمرک متناسب با بازار داخلی و واقعی همواره به روزرسانی شود، اضافه کرد: در این راستا می‌توان از افراد و معتمدان شهر‌ها که در مراکز عرضه زعفران حضور دارند قیمت‌ها را اخذ و بر اساس آن قیمت را پایه‌گذاری کرد.
وی همچنین یکی دیگر از مشکلات صادرات زعفران را عدم طبقه‌بندی صحیح این محصول دانست و افزود: به عنوان مثال زعفران پوشالی که نوعی زعفران مرغوب ایرانی است و در اروپا بسیار تقاضا دارد، در گمرک به عنوان زعفران درجه ۳ شناخته می‌شود که صادرکننده را ملزم به درج عنوان درجه سه روی بسته‌بندی محصولاتی می‌کند که درجه ممتاز دارند. مدیرعامل ویرامان، صادرات زعفران بسته‌بندی و محصولات فله را در شرایط فعلی همراه با خطر دانست و افزود: تجربه مشکلات صادرات که سال‌های قبل در زمینه افلاتوکسین برای پسته به وجود آمده بود (به شکل دیگری که باقی‌مانده سموم است) اکنون برای زعفران تکرار شده است. در حال حاضر علاوه بر کنترل‌های بسیار از قبیل آزمایش‌های میکروبی، شیمیایی و رنگ مصنوعی به تازگی اتحادیه اروپا شرایط سخت‌گیرانه‌ای از باقی‌مانده سموم برای زعفران وضع کرده است. به همین دلیل لازم است تا سازمان‌های مربوطه به کمک این وضعیت شتافته تا این مشکل در اسرع وقت مرتفع شود. وی اظهار امیدواری کرد که وزارت جهاد کشاورزی با ورود به این حوزه ضمن آموزش به کشاورزان نوع سموم قابل استفاده با استاندارد‌های آزمایشگاهی در اروپا را توصیه کرده و استفاده از سایر اقلام را منع کند. وی تاکید کرد: هرچه بتوانیم محصولاتی را با استاندارد‌های نوین دنیا تولید و عرضه کنیم نیازی به کاهش قیمت و ارزش کالای صادراتی نخواهیم داشت.
میسمی ادامه داد: از سویی با توجه به حساس بودن تولید زعفران باید از امکانات به روز، داشت و برداشت و پاکش گل استفاده کرد. امیدوارم سازمان‌های متولی و حتی گروه صادرکنندگان زعفران این موضوع را پروژه ملی در نظر گرفته و با تعریف پروژه محلی به کمک دانشگاه‌های صنعتی کشور بر این مهم فائق آیند. میسمی درباره تولید پسته نیز با اشاره به کم آبی پیش آمده و خشک شدن بخشی از باغ‌ها گفت: این خشکی فقط در یک سطح است و خوشبختانه در مناطق جدید که منابع آبی بهتری دارند باغ‌ریزی‌ها در حال انجام است که امیدواریم در آینده تولید بیشتری را شاهد باشیم و در خصوص بسته‌بندی محصول گفت: در زمینه بسته‌بندی نیاز به تعامل بیشتر بین کشاورزان و صادرکنندگان هستیم که روش‌های نوین برای برداشت بیشتر محصول به کار رود و همچنین از سموم کمتر استفاده شود که مشکلی برای ورود پسته به اروپا متوجه محصول پسته ایران نشود.
مدیرعامل ویرامان رویکرد این شرکت را همواره به توسعه بازارهای هدف و تطبیق بسته‌بندی و کیفیت متناسب با بازارهای هدف و سلیقه مشتری‌ها دانست. وی درباره برنامه‌های آینده شرکت گفت: با توجه به اینکه استاندارد‌ها و نیاز‌های بازارهای هدف روز به روز سختگیرانه‌تر می‌شود، ویرامان اقدام به طراحی و ساخت خط اتوماتیک سورتینگ، استانداردسازی و بسته‌بندی زعفران کرده است. همچنین در سال‌جاری اقدام به اجرای خط فرآوری پسته تر با ظرفیت بالا و آخرین تکنولوژی در کارخانه این شرکت در بردسکن واقع در کاشمر کرده است.
وی در ادامه با توجه به تنوع بالای محصول پسته، پیشنهاد کرد: می‌توان یک استاندارد مشخص برای صادرکنندگان در نظر گرفت و در عرصه بین‌الملل عرضه کرد تا خریداران پسته ایرانی دید بهتری نسبت به محصولی که می‌خرند داشته و نگرانی بابت کیفیت پسته نداشته باشند. وی در پایان پیشنهاد داد که در زمینه صادرات محصولات کشاورزی یک کار مهندسی شکل گرفته و صادرکنندگان بر اساس سرمایه در گردش، امکانات، توانایی‌ها و سابقه و دانش و نیروی متخصص رتبه‌بندی شده و این رتبه‌بندی در یک پلت‌فرم قرار بگیرد و مرجعی باشد برای واردکنندگان محصولات کشاورزی ایرانی تا از این طریق بتوانند اعتبار شرکت را برای خرید بررسی کنند.
